Ik ben even naar beneden gelopen, een fris glas water halen. Ben ik aan toe, na het lezen van een essay in de Volkskrant ‘Het ís niet normaal als de baas je vernedert en zich onbeschoft gedraagt’. Extra bruis in ‘t water gedaan, ik laat de inhoud op me inwerken en voel hoe mijn brein getriggerd raakt. Het maakt nare herinneringen los en voel aan heel mijn lijf hoe pissig ik word. Bizar hoe het past, het onderwerp waar ik al over wilde schrijven deze week.
Conformeren is het woord dat me de afgelopen weken telkens ‘voorbijkwam’. En zoals wel vaker, zoek ik die dan even op in Van Dale: ‘zich schikken naar de heersende mening’. Als je nu met lezen gelijk zo’n onbestemd gevoel door je lijf voelt gaan, ik voel je! Heel oncomfortabel voelt het, om dit te schrijven. Het is mij ook overkomen en ik heb me lange tijd geschaamd en schuldig gevoeld dat ik hier een onderdeel van was.
Jaren geleden werkte ik als psycholoog bij een instelling waar de regels met voeten getreden werden. Met de eigenaresse kon ik het in eerste instantie heel goed vinden, ik zat toen nog in de periode dat ik ‘iedereen wilde vertrouwen, tot ze het tegendeel bewezen’. Totdat er steeds meer momenten ontstonden van HUH? Wat zegt of doet ze nou? Als je haar daarop aansprak, kreeg je te maken met haar absurde beweringen, die op haar planeet natuurlijk volledig de waarheid waren. Alleen noemden wij het liegen. Staaltje cognitieve dissonantie (ik schreef hier eerder deze blog over) ten top!
Je zit dan in zo’n situatie dat je weet dat dingen niet kloppen, maar dat je doorgaat met werken, omdat de cliënten niet de dupe mogen zijn. Dat ‘zich schikken naar de heersende mening’ was dus vooral de mening van de eigenaresse. Die in ieder geval meester was in ‘verdeel en heers’ inzetten tussen de medewerkers, ofwel er lustig op los manipuleerde. Zo bleven we ’t vuur uit de sloffen lopen voor de cliënten, onszelf volledig voorbijlopend, de grenzen steeds verder oprekkend. Het aantal ziekmeldingen steeg explosief, ik herinner me dat ik huilend naar mijn werk reed. En toch, niet weggaan…zoveel angst, schaamte naar de buitenwereld dat ik daar onderdeel van uitmaakte.
Loyaliteit en verantwoordelijkheidsgevoel zijn me met de paplepel ingegoten, dus je laat je cliënten niet in de steek. Levensgrote angst voor verlies van inkomen, want je zegt niet zomaar je baan op. Dat alles hield mij en veel collega’s in een verlammende greep, ik vertrok uiteindelijk in 2017 omdat bijna burn-out ging! Lang verhaal kort, de instelling is later failliet gegaan en diegenen die zich kapot horen te schamen door misbruik van gemeenschapsgeld, kwamen overal mee weg.
Het valt me op, hoeveel lijnen er in de wereld zichtbaar worden, #metoo, BOOS van BNN/VARA, het gaat allemaal om hetzelfde. Anderen die macht over jou uit oefenen, ver over grenzen heen. Maar wat ik heel belangrijk vind, wat maakt nou anderen deze invloed op je hebben? Hoe kwam het dat ik en met mij anderen, ons in de luren lieten leggen en verlamd waren om iets te doen?
Dat brein van ons weet feilloos waar onze gevoeligheden liggen en één daarvan is de angst voor wat anderen van hen vinden. Ik zie dat maar al te vaak bij de mensen met wie ik mag werken. De meest loyale, gewetensvolle mensen, vaak uit de zorg en het onderwijs.
Onbewust hebben we als kind al geleerd dat je altijd heel hard moet werken, doen zoals het heurt en je aanpast. Klein maken voelt veiliger dan de confrontatie opzoekt. Terecht ook, je was immers nog kind! Dat zorgt er in de praktijk vaak voor, in combinatie met die loyaliteit én dat grote verantwoordelijkheidsgevoel, dat nog harder werken en je grenzen oprekken de oplossing is. Om oordeel van andere en dus ‘gedoe’ te vermijden. Dat maakt je gevoelig voor mensen die net een grotere mond hebben dan jij, die hiërarchisch boven je staan of dat jij in jouw groep collega’s, net een andere mening hebt. Onder invloed van jouw gevoeligheden bepaalt je brein direct aanpassen de strategie is. Je conformeert je dus liever, dan dat je gedoe opzoekt!
En weet ik inmiddels dat ‘het gedoe’ voor jou daarmee alleen maar groeit. Het gaat niet weg, als jij niet naar dingen durft te kijken. Je brein zal alles doen om je te beschermen, de stemmetjes die je zeggen dat je beter je mond kan houden. Dat je zwak bent als je om hulp moet vragen of nog erger, dat je anderen tot last bent. De druk in je brein loopt alleen maar op.
Je blijft piekeren, malen en jouw nachtrust kan er danig door worden verstoord. Het gaat pas ophouden als jij in actie komt. Met vallen en opstaan gaat leren dat macht iets is, dat je weggeeft. Dat je brein de handrem erop gooit en je in oude patronen trekt, om je veilig te houden. En dat levert soms een zelfverklaarde gevangenis op!
Ik realiseer me maar al te goed, dat mijn verhaal en die uit ’t artikel, best heftig zijn. Toch bestaat ’t ook in kleinere vorm, collega’s die ziek zijn en die wegens te hoge kosten, niet vervangen worden dit schooljaar. Dat de vakgroep onderling maar moet invullen hoe dan wel. Dat er van jou verwacht wordt dat je je privéleven overhoopgooit in de planning, omdat nieuwe collega’s, die met een lampje gezocht moeten worden, niet op jouw kostbare vrije dag willen werken. Waarbij dan net een tikkie te veel de nadruk ligt op je gevoel dat je je leerlingen niet in de steek kan laten. Het lijkt ook wel, alsof ze dat altijd als eerste aan jou vragen!
The way out is het besluit nemen om niet meer ‘standaard’ te conformeren. Zelf na te blijven denken en te gaan leren hoe je weer rust in je hoofd krijgt. Je oude shit in de ogen durft te kijken en ermee leert dealen. In de wetenschap, dat na dat oncomfortabel zijn, de beloning van meer vrijheid ligt te wachten. Zoals ik al schreef vorige week, een nee naar een ander, is een ja naar jou!
Vaak vinden vooral vrouwen, dat ze dat toch echt zelf op moeten lossen. Dat dacht ik ook jarenlang, ik ben toch psycholoog, dit moet ik toch zelf kunnen? Totdat ik hulp vroeg, die ook kreeg om alle scherven bij elkaar te vegen en weer voor mijn eigen waarde te gaan staan. Met hulp kwam ik daar veel sneller doorheen, dan dat ik dat in mijn uppie had moeten verteren. En schaam ik me niet meer, voor de grenzeloze mensen die gebruik maken van de angst van anderen.
Het heeft tijd nodig, lef maar vooral zelfliefde, om hiermee aan het werk te gaan. Zelf nadenken, jezelf niet meer verloochenen en je grenzen aangeven. Ik gun je de wereld en vooral dat je voor jou kiest!
Ik ben benieuwd waar jij nog stappen kan maken, na het lezen van deze mail. Waar kan jij beginnen met meer bewustwording, zelf nadenken en nee zeggen in situaties waarin je je niet meer aan wilt passen? Loop je daar juist in vast of levert dat te veel angst op? Je weet ‘t, mailen mag, ik denk met je mee waar ik kan.
Wens je een heerlijke week toe, warme groet, 🌟💚
Monique
